دیگ آب گرم

یکی از مهم ترین تجهیزات موتورخانه ها وسیستم های حرارت مرکزی دیگ آب گرم یا بویلر می باشد. این سیستم علاوه بر اینکه در موتور خانه های خانگی کاربرد دارد، در صنایع مختلف هم مورد استفاده قرار می گیرد. در ادامه به انواع بویلرها و نحوه کارکرد آنها اشاره می کنیم.

دیگ آب گرم به دستگاهی گفته می شود که قادر است، انرژی حرارتی حاصل از احتراق سوخت مشعل را به داخل خود منتقل کرده و در اثر این کار آب گرم ایجاد شده توسط یک پمپ مخصوص به گردش در می آید. در اثر این گردش آب گرم بخشی از انرژی خود را از دست می دهد و سرد می شود و دوباره برای گرم شدن به داخل دیگ یا بویلر باز می گردد و فرایند به همین شکل پی در پی تکرار می شود.

براساس استانداردهای پذیرفته شده بین المللی به طور کلی در ساخت دیگ آب گرم یا آب داغ فولادی جنس بدنه (shell)، کوره یا محفظه احتراق و شبکه ها باید از فولادهای آلیاژی مخصوص ساخت مخازن تحت فشار و حرارت مطابق با DIN 17MN4 و یا ASMEA516/G70 و برای جنس لوله ها یا تیوپ های بویلر از لوله های آتشخوار بدون درز استاندارد DIN ST 35.8 با امکان والس یا اکسپند پذیری مناسب استفاده گردد.

یکی از مهمترین نکات در طراحی و تولید دیگ های آب گرم فولادی (آب گرم، آب داغ و بخار) علاوه بر منطبق بودن کلیه قسمت های ساخت، اجرا، قطعات، کنترل، دسترسی، تست و ... با استانداردهای مدوّن و شناخته شده، انطباق و تایید ساخت هر بویلر با نقشه های اجرایی و دستورالعمل های ساخت و طراحی بویلر از برندهای معتبر و شناخته شده بین المللی است.

به عبارت دیگر صرف بهره گیری از نوع مرغوب فولادهای آلیاژی و لوله های آتشخوار گفته شده در بالا به تنهایی نمی تواند تضمین کننده عملکرد، راندمان و طول عمر مفید بویلر باشد، بلکه لازم است ساخت بویلر با استفاده از نقشه های تایید شده و نیز به روش های تعریف شده و مورد قبول استانداردهای بین المللی انجام پذیرد.

این نکته تا آنجا اهمیت دارد که ساخت بویلر آب گرم یا بخار بدون استفاده از نقشه های مدوّن و تایید شده بین المللی، حتی با فرض استفاده از بهترین فولادها و تجهیزات تولید بویلر حتی توسط شناخته شده ترین بویلرسازان (مدعی) به هیچ وجه قابل توجیه نیست.

کاربرد بویلر (دیگ آب گرم)

شاید مهم‌ترین و عمومی‌ترین کاربرد دیگ آب داغ، مصرف آن در سیستم گرمایشی، و تأمین گرمایش محیط داخلی ساختمان‌ها باشد. روش کار دیگ آب گرم به این صورت است که در این سیستم‌های حرارت مرکزی با آب گرم، گرمایی که مشعل تولید می‌کند به داخل دیگ منتقل می‌شود.

آب گرم شده و به‌وسیله یک پمپ جریانی و سیستم لوله‌کشی در سیستم‌های گرمایشی مثل رادیاتور، یونیت هیتر، و فن کویل جریان می‌یابد و در اثر عبور آب گرم از این وسایل، گرمای آب به کمک مکانیزم‌های مختلفی مثل تابشی، یا جابه‌جایی، به هوای اتاق منتقل می‌گردد. علاوه بر سیستم گرمایش محیط، از بویلر آب داغ در انواع صنایع و حتی در نیروگاه‌ها هم استفاده می‌شود.

انواع دیگ آب گرم

در حالت کلی دیگ آب گرم را می توان از لحاظ بدنه به دو قسمت چدنی یا فولادی تقسیم بندی کرد که این تقسیم بندی با توجه به جنس بدنه ساخت انجام میشود.

دیگ آبگرم چدنی

این مدل از تعدادی پره چدنی تشکیل شده است که این پره ها در کنار هم قرار میگیرند و دیگ چدنی ساخته می شود هرچه تعداد پره ها بیشتر مقدار ظرفیت حرارتی دیگ نیز بیشتر می شود برای ساخت این نوع دیگ ها نیز از روش ریخته گری چدن استفاده می شود.

دیگ آبگرم فولادی

این نوع دیگ ها از جنس فولاد آتشخوار ساخته می شوند که دارای معایب و محاسنی نسبت به دیگ چدنی آبگرم می باشد. از جمله این مزایا می توان به راندمان بالای حرارتی دیگ های فولادی نسبت به چدنی اشاره کرد و شاید عیبی که می توان به آن اشاره کرد در سهولت حمل و نقل دیگ های چدنی می باشد.

دیگ ها آبگرم فولادی از لحاظ پارامترهای مختلف انواع مختلفی دارند :

• از لحاظ تعداد عبور دود : تک پاسه – دو پاسه – سه پاسه.
• دیگ وت بک – دیگ آب گرم درای بک.
• از لحاظ نوع سوخت مصرفی :دیگ گازسوز – دیگ گازوئیلی – دیگ دوگانه سوز دیگ با سوخت مازوت.
• از لحاظ نحوه عبور آب و آتش : واتر تیوب – فایر تیوب.

مزایا و معایب دیگ آب گرم فولادی و چدنی

دیگ‌های چدنی را می‌توان در اغلب سیستم‌های حرارت مرکزی مورد استفاده قرار داد. دیگ‌های فولادی اما بیشتر در سیستم‌های حرارت مرکزی با آب داغ یا بخار فشار قوی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• جابه‌جایی دیگ‌های چدنی، به نسبت دیگ‌های فولادی، بسیار ساده‌تر و راحت‌تر است.
• دیگ‌های چدنی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم‌اند.
• قیمت دیگ‌های چدنی به نسبت دیگ‌های فولادی، ارزان‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
• دیگ‌های فولادی به نسبت دیگ‌های چدنی ظرفیت محدودتری دارند.
• در دیگ‌های چدنی، در صورت آسیب دیدن پره‌ها، امکان جایگزینی آن پره وجود دارد که این مزیت، هنگام مقایسه و انتخاب بین دو نوع دیگ چدنی و فولادی، بسیار مهم و تأثیرگذار است.
• دیگ‌های چدنی به دلیل امکان شوک حرارتی، برای مناطق سرد مناسب نیستند.